Το γάλα είναι θρεπτικό, λευκό ή ελαφρώς κιτρινωπό υγρό, που αποτελεί βιολογικό έκκριμα των μαστών των θηλαστικών, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπινου είδους, που προορίζεται για τη διατροφή των νεογνών τους. Η δια του θηλασμού απ΄ ευθείας μεταφορά του γάλακτος από τους μαστούς στο πεπτικό σύστημα των νεογνών αποτελεί το μικρότερο κύκλωμα παραγωγής – κατανάλωσης που σημειώνεται στη φύση.
Το γάλα δεν είναι ομοιογενές, αλλά μίγμα διάφορων οργανικών ουσιών και αποτελείται από νερό, λίπος, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, ένζυμα, άλατα και βιταμίνες. Μερικά από τα συστατικά αυτά, όπως το λίπος, είναι δυνατό να χωριστούν από το υπόλοιπο γάλα με μηχανικό τρόπο.
Παρακάτω, μπορούμε να δούμε τα είδη που υπάρχουν:
| Κριτήριο | Είδος |
| γεύση | ξινόγαλο, κακάο, με γεύσεις φρούτων |
| ενίσχυση | με βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία |
| επεξεργασία | νωπό, παστεριωμένο, ομογενοποιημένο, συμπυκνωμένο, ζαχαρούχο |
| μέθοδο εκτροφής ή παραγωγής | από ζώα ελευθέρας βοσκής, ζώα σε κτηνοτροφική μονάδα, οργανικό, βιολογικό |
| προέλευση | ζωικής προέλευσης: αγελαδινό, κατσικίσιο, πρόβειο |
| φυτικής προέλευσης: καρύδας, σόγιας | |
| σύνθεση | πλήρες, χαμηλό σε λιπαρά |
| συντήρηση | διαρκείας, σε σκόνη |
| συσκευασία | σε μπουκάλι, σε χαρτόνι |
| σύσταση | χωρίς λακτόζη, υποαλλεργικό |
Τροφή για τα μωρά θηλαστικών
Τα μωρά θηλαστικών αμέσως μετά τη γέννησή τους τρέφονται για ένα χρονικό διάστημα αποκλειστικά με γάλα, γεγονός που διαμόρφωσε εξελικτικά το γάλα σε τροφή κομμένη και ραμμένη για τις ανάγκες των μικρών θηλαστικών. Για το λόγο αυτό, παραδοσιακά, το γάλα θεωρείται φυσική, πλήρης και καθολική τροφή, αν και στη σύγχρονη κοινωνία το γάλα έχει χάσει την αίγλη του ως “τέλεια” τροφή, λόγω της προώθησης βιταμινών και άλλων “προστατευτικών” τροφών.
Τροφή για τον άνθρωπο
Τόσο το γάλα, όσο και τα προϊόντα του είναι πρώτης τάξης τροφές για τον άνθρωπο. Εξασφαλίζουν τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες (λίπος, υδατάνθρακες, λακτόζη και πρωτείνες), αλλά περιέχουν και μεγάλη ποσότητα από ασβέστιο και φώσφορο, που είναι πολύ απαραίτητα για τη δημιουργία του σκελετού και μυών.
Αν και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν λανθασμένα ότι η βιταμίνη D είναι φυσικό συστατικό του γάλακτος σε αφθονία, στην πραγματικότητα στο νωπό γάλα υπάρχει σε μικρή ποσότητα. Επιπλέον, με την καταστροφή ενζύμων όπως η λιπάση κατά τη διαδικασία της παστερίωσης, παρόλο που η βιταμίνη D δεν καταστρέφεται, δε γίνεται σωστά ο μεταβολισμός των λιπαρών του γάλακτος και ως συνέπεια δε μπορεί να γίνει καλή απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών. Η λύση του προβλήματος στη βιομηχανία γάλακτος είναι η ενίσχυση του παστεριωμένου γάλακτος με συνθετική μορφή της βιταμίνης.
Φυτικό γάλα
Το γάλα αμυγδάλου είναι το πλέον διαδεδομένο φυτικό υποκατάστατο γάλακτος. Ένα ποτήρι γάλα αμυγδάλου χωρίς πρόσθετη ζάχαρη (240 γρ.) θα μας εφοδιάσει με 36 Kcal, 220,0 μg βιταμίνη Α και 449,0 mg ασβέστιο.
Το γάλα βρώμης προέρχεται από την επεξεργασία των κόκκων της βρώμης. Ένα ποτήρι γάλα βρώμης χωρίς πρόσθετη ζάχαρη (240 γρ.) θα μας εφοδιάσει με 115,2 Kcal, 204 μg βιταμίνη Α, 355 γρ ασβέστιο και 4,08 μg βιταμίνη D.
Φυσικά, υπάρχουν κι άλλα είδη όπως το γάλα σόγιας, ρυζιού και καρύδας.
